foto: (1982) Tony Batsleer

‘Welcome to the family’ Tekst geschreven door Peggy Batsleer, de moeder van Eva Maria, november 2025.

Tijd, familie en herinnering

Eva Maria werkt rond tijd, familie en familierelaties.
In haar films onderzoekt en toont ze hoe kleine gebaren, stiltes en subtiele blikken bepalen hoe we ons later familiebijeenkomsten herinneren.
In Welcome to the family komen twee families voor het eerst samen in een huiselijke, feestelijke setting. Ze wachten op de komst van de bruid en de bruidegom.

De oorsprong van het idee

Eva Maria laat zich vaak inspireren door verhalen die op familiereünies herhaaldelijk — en soms vanuit verschillende perspectieven — verteld worden. Ook documenten uit het familiearchief of oude foto’s kunnen een directe aanzet zijn voor een werk.
Het idee voor deze film ontstond vijf jaar geleden, op het huwelijk van Kyra en Louis. Bij het bladeren in het fotoalbum van ons huwelijk in 1982 trok één foto heel concreet de aandacht.
De centrale figuur op die foto is oma, geflankeerd door twee dames. Haar blik en houding vormden de aanleiding en inspiratiebron voor de setting van ‘Welcome to the family’. Ook nu, 43 jaar later, is zij opnieuw de centrale figuur in deze scène.
De ideeën voor deze film zijn gerijpt over een periode van vijf jaar. In die tijdsspanne kregen de personages vorm. Als voorbereiding maakt Eva Maria schetsen van lichaamshoudingen en notities over blikken en sfeer. De opnames gebeurden gedurende vijf opeenvolgende dagen in het huis van oma.

Familie als inspiratie en motor

‘Familie’ is niet alleen het thema en de inspiratiebron van de werken, maar ook in de realisatie ervan speelt familie een cruciale rol.
Het begon met de video ‘Yvette’, waarin ikzelf mocht meespelen. Daarna volgde ‘House for Two’, waarin ook Henri meespeelde — tijdens de coronaperiode. Vervolgens kwam ‘Who Has the Ball’, met Kyra, Eva Maria en mezelf, en ‘Please Follow the family’, met meer acteurs. De biologische familie werd uitgebreid met de gekozen familie.
De verschillende video’s tonen hoe de samenstelling van de ‘familie’ evolueert en groeit. Het is bijzonder dat in ‘Welcome to the family’ vier generaties meewerken. Oma, die net 90 jaar was geworden op het moment van de opnames, stelde niet alleen een week lang haar huis open, maar speelde ook zelf mee. Hermes, de jongste acteur, was toen pas drie maanden oud.
Het samen filmen met een groeiend aantal generaties maakt onze band nog hechter. Niet alleen het aantal generaties groeit, ook de samenstelling van de familie evolueert. Zo is het bijzonder mooi dat Louis – de vriend van Eva Maria – meteen enthousiast in het project stapte. En ook Reinhilde en Lotte, zijn moeder en zus, zeiden onmiddellijk ja. Het samen filmen werd letterlijk een eerste ontmoeting met de rest van de familie in het echte leven. Zo raken filmfictie en realiteit nauw met elkaar verweven.

Locaties, kledij en erfgoed

Ook de locaties, de kledij en de accessoires zijn familiegerelateerd. ‘House for Two’ werd thuis gefilmd, ‘Who Has the Ball’ in het bos waar Eva Maria en Kyra vroeger met oma gingen picknicken, ‘Please Follow the family’ in een zaaltje op school, en ‘Welcome to the Family’ tenslotte in oma’s huis.
De kleding en accessoires, zoals de juwelen, behoorden toe aan de grootouders van Eva Maria. Zo werden de feestjurken gedragen door mijn moeder en schoonmoeder op ons huwelijk. De dassen waren van mijn vader. Voor de outfit van Reinhilde en Lotte zorgden de nichten van mijn man. Mijn broer, Tony, en Hilde van Avothea namen de styling van de heren voor hun rekening.
Het hergebruiken en telkens laten terugkeren van kledij, juwelen en decoratiestukken in verschillende verhalen is ook een eerbetoon — een knipoog naar de mensen die ondertussen overleden zijn. Op die manier blijven zij ook een beetje deel van de film.
Elk detail in decor en styling is een bewuste keuze en heeft meerdere lagen van betekenis.

Eigen beleving

Voor mij is het vaak emotioneel om de jurken van mijn overleden moeder te dragen. Zeker in ‘House for Two’ was dat bijzonder.
Het filmen zelf ervaarde ik als een klein, intiem gebeuren.
We zijn geen professionele acteurs (met uitzondering van Reinhilde en Lotte), maar familie, en kennen elkaar door en door. We filmen in een vertrouwde omgeving, dragen kleren met emotionele waarde. Dat schept een bijzondere sfeer.
Daarbij is er geen crew voor styling, schmink of kapsels, voor decor, licht, klank of catering. Er is geen arsenaal aan camera’s of belichtingsinstallaties: één camera, een statief en natuurlijk licht volstaan. De acteurs worden gestyled en geschminkt door Eva Maria. Zij positioneert ons en geeft instructies over kijkrichting en handelingen, maar niet over emoties of verhaalgegevens. Er is geen uitgeschreven scenario per tafereel.
Gaandeweg heb ik geleerd te vertrouwen op haar aanwijzingen en visie. Juist door het openlaten en niet tot in detail uitschrijven van regieaanwijzingen ontstaat ruimte voor authenticiteit.

Aanwezig zijn

Als acteur kwam ik aanvankelijk met veel vragen: wie was ik in het geheel van de personages? Was ik de moeder van de bruid, een tante, of familie van de bruidegom? Was ik blij of niet? Op mijn gemak of niet? Wat was de verhaallijn? Meer dan dat het om de voorbereiding van een trouwfeest ging en dat twee verschillende families wachtten op de komst van de bruid en bruidegom, wisten we niet.
Door in het ongewisse te blijven over wat ik moest doen of welke emoties ik moest tonen, kon ik er alleen maar “zijn”. Aanwezig zijn op een feest dat nog geen feest was. Een soms ongemakkelijke aanwezigheid — als acteur én als personage. Exact zo onwennig als ik me soms voel op een receptie of bijeenkomst met veel onbekenden. Mijn realiteit en die van het personage vielen samen.
Het filmen in stilte en de traagheid van de bewegingen versterken voor mij het intieme karakter van het gebeuren. De spanning is soms te snijden — wat af en toe uitmondt in de slappe lach, als vorm van ontlading.

Kijken en bekeken worden

Eigen aan de video’s van Eva Maria is dat de kijker zelf invult wat het ‘verhaal’ achter de beelden is. Er is niet één verhaal, maar zoveel verhalen en invullingen als er kijkers zijn. Daarom doe ik met enige schroom een poging om mijn beleving te verwoorden.
Na enkele kijkrondes lukt het om niet meer te focussen op hoe het filmen verliep, op hoe ik verdorie meer en meer op mijn moeder lijk, of op de kleine details die me tijdens het filmen bezighielden. Dan pas kan ik als neutrale toeschouwer kijken. Wat valt me op, wat raakt me?
Ik vind het boeiend — en soms pijnlijk — om te observeren hoe de genodigden zich tot elkaar verhouden. Hoe personages kijken naar ‘de anderen’, die daar van de andere familie. (Of zoals Brel zegt: “Ces gens-là.”)
Het valt me op hoe de ‘anderen’ aandachtig, nieuwsgierig, soms argwanend of minachtend bestudeerd worden. Ik, als toeschouwer, volg de blikken en vul zelf in. En even voel ik me deel van het verhaal, één van de gasten op het feest, bekeken door de anderen — en ik voel ongemakkelijk het gewicht van hun oordelende blik.

Verstilling, reflectie en humor

Door het herhalen van kleine, schijnbaar onbeduidende handelingen en de traagheid van de bewegingen krijg ik als kijker extra tijd en ruimte om stil te staan bij wat gaande is. Ik word als het ware gedwongen om in het moment te zijn. Om tijd te nemen. Om te verstillen. Om te reflecteren en eigen herinneringen of associaties toe te laten.
De beelden houden me een spiegel voor. Hoe kijk ik naar die ander? Hoe kijkt de ander naar mij? Hoe bepaalt de blik van de ander hoe ik me voel — klein of juist geliefd, niet gewenst of juist welkom? Deze gevoelens zijn menselijk en universeel herkenbaar.
Hoe klein en Vlaams de setting ook is — een typisch interieur uit de jaren ’70, kledij uit de eighties — niets zal een kijker, waar ook ter wereld, verhinderen om de essentie van het thema te voelen.
Ik vind dat er een mooie balans is tussen de rustgevende stilte en het ongemakkelijke van de blikken die mezelf doen nadenken. De subtiele humor in meerdere scènes helpt alles te relativeren en zorgt voor een mooi evenwicht, waardoor ik als kijker kan blijven kijken en genieten.

Een uniek samenzijn

Ik ben me bewust dat deze samenwerking een unicum is: als moeder van zo dichtbij dit professionele, artistieke proces mogen en kunnen meemaken, beschouw ik als een geschenk en een voorrecht. Ik ben daar heel dankbaar voor. Samen met ons gezin en de groeiende ‘familie’ dit parcours van binnenuit kunnen volgen en ondersteunen, verbindt ons nog meer.

Onzichtbare bedrading

Eva Maria, als mama ben ik trots op jouw grote mensenkennis en op je inzicht in de soms onzichtbare bedrading die familieleden met elkaar verbindt en een familiesysteem in balans houdt.
Je weet op jouw eigenwijze maar delicate manier verborgen waarheden en spanningen aan het licht te brengen. Ik ben heel trots op wat je nu al hebt bereikt.
Het is hartverwarmend hoe iedereen van de medewerkers gelooft en vertrouwt in jouw werk.
Ik wens dat je verder ontelbare mensen mag raken met de puurheid en eenvoud van je beelden en met de universele, diepmenselijke thema’s die je verbeeldt. Dat je beelden een rustpunt mogen zijn voor velen, een aanzet tot zelfreflectie of bewustwording. Dat mensen leren inzien vanuit welk perspectief ze naar de wereld kijken, welke plaats zij innemen in het geheel en vandaaruit hun blik kunnen verruimen.
Want ik geloof er sterk in dat jouw werk op deze manier kan bijdragen aan een lichter, verdraagzamer samenleven.